Bu haber Nasıl Bir Ekonomi gazetesinde 4 Haziran Çarşamba günü yayınlanmıştır.

 

Türkiye’de 1 milyona yakın istihdamı ve 170 milyar dolarlık ekonomik büyüklüğe sahip gıda endüstrisinin enflasyonla mücadelede önemli bir yeri bulunuyor. Sanıldığının aksine, zincir marketlerin gıda enflasyonunun daha da tırmanmasında önleyici bir etkiye sahip olduğunu işaret eden TÜGİS Yönetim Kurulu Başkanı Kaan Sidar, “Ticaret ve Sanayi Odaları başta olmak üzere, gıda enflasyonunu önlemek için sıkı bir iş birliği gerekli” dedi. Kayıt dışı üretim ve israfa da dikkat çeken Sidar, sektörün tüm paydaşlarını ortak sorumluluk almaya davet etti.

Gıda alanında yaklaşık 750 bin kayıtlı istihdam var. Kayıt dışı rakamlarla birlikte bu sayının 1 milyonu aştığı tahmin ediliyor. Sektörün hacim olarak büyüklüğü ise emtia niteliğindeki tarım ürünleri hariç 170 milyar dolar seviyelerinde. Kurlar nedeniyle gıda sanayicilerinin ihracat pazarlarında nispeten zorlandığına işaret eden Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜGİS) Yönetim Kurulu Başkanı Kaan Sidar; gıda sektöründe işçi sendikalarının örgütlü olduğu işletmelerde, toplu iş sözleşmesi pazarlık süreçlerinde bazen zorluklar yaşansa da sektörde çalışma barışını tehlikeye düşürecek bir problem olmadığını söyledi. Türkiye geneline yayılan zincir marketlerin gıda enflasyonunu frenlediğini kaydeden Sidar, “Özellikle kayıt dışılığın da varlığı dikkate alındığında; serbest piyasa ekonomisi mantığıyla hareket eden bazı esnafların kimi zaman ürünleri yüksek fiyatlarla raflara çıkarması, gıda enflasyonundaki artışta olumsuz rol oynayabiliyor. Buna karşılık binlerce şubeyle Türkiye’nin dört bir yanında hizmet veren zincir marketler, gıda enflasyonunun yukarı tırmanmamasında dengeleyici rol oynuyorlar” şeklinde konuştu.

 “Sektörde şeffaflık esastır”

Ticaret ve Sanayi Odaları başta olmak üzere, hem sektörün hem diğer paydaşların gıda enflasyonu konusunda sıkı bir şekilde hareket etmesi gerektiğine vurgu yapan Sidar, “Denetim ve takibin de daha sıkı yapılması gerekiyor” şeklinde konuştu. Kriz dönemlerinde merdiven altı ürünlere rağbetin artış gösterdiğine işaret eden Sidar, “Bu durum da gıda güvenliği ve taklit-tağşiş konusunu gündeme getiriyor. Gıda sanayisi hem üretim süreçlerinde hem de tüketicilere sağladığı bilgilerde şeffaflığı esas almalı. Son yıllarda sektörümüzü ciddi anlamda tehdit eden gıda hileleri, tüketici güvenini derinden zedeliyor. Sektörümüzde uluslararası pazarlarda başarıyla ürünlerini sunan çok sayıdaki muteber üretici şirketler bir yana, gıda hileleri yapan üreticilerin de olması hem ekonomik kayba hem de ülkemizin uluslararası alandaki itibarına zarar veriyor ” dedi.

Organik ürün pazarının ise son yıllarda geliştiğine vurgu yapan Sidar, “Niş denilebilecek bir pazar olan bu alandaki hacim yıllık 1,5 milyar dolar seviyelerinde. Taklit-tağşiş ve tüketicinin merdiven altı ürünlere güvensizliği gibi etmenler organik gıdaya yönelimi artırdı. Ancak organik ürün alımında son derece dikkat edilmesi ve yetkili kuruluşların verdiği geçerli organik ürün sertifikasının ürünlerde mutlaka bulunması gerekiyor. Ayrıca organik adı altında tüketiciyi yanıltan üreticilere de pazarda rastlanabiliyor” ifadelerini kullandı.

Tüketim bilinci artmalı

Gıda güvenliği kaygıları sürerken bir yandan da israfın önlenmesi ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının yaygınlaştırılması ihtiyacı doğuyor.

“Gıda sanayi ve iş dünyasının sürdürülebilirlik çabaları, tüketicinin bu yönde bir bilinç ve duyarlılığı olmadığı takdirde tek başına anlam ifade etmiyor” diyen Kaan Sidar, “Örneğin israf edilen bir kg domates, yanında 50 litre suyu da götürüyor. Birleşmiş Miletler Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan rapor, gıda israfının yüzde 61’inin evsel atık olarak israf edildiğini, yüzde 26’sı hizmet sektöründe ve yüzde 13’ünün ise perakende sektöründe ortaya çıktığını gösteriyor. Dolayısıyla sürdürülebilirliğin sağlanmasında anlamlı sonuçlar elde etmek için öncelikle tüketim tarafında bir bilinç gelişmesi, tüketicinin davranış kalıplarının değişmesi gerekiyor. Sürdürülebilirliğin sağlanması için üretici, tüketici, tedarikçi, depolama ve lojistik alanında çalışan şirketler de dahil olmak üzere tüm paydaşların sorumlu davranması ve hassasiyet göstermesi önem arz ediyor” ifadelerini kullandı.

Milyarlar sofradan çöpe gidiyor

Dünyada üretilen gıdanın yüzde 30’unun tüketiciye ulaşmadan heba olduğuna işaret eden Sidar, “Dünyada yaklaşık 10 milyon bebek yetersiz beslenmeden dolayı hayatını kaybediyor” dedi. Ülkemizde ise israfın korkutucu bir noktaya geldiğini dile getiren Sidar, günde 15 milyondan fazla ekmeğin israf edildiğini söyledi.

“Bu tablo, oluşan atığın döngüsel ekonomiye kazandırılmasının önemini net biçimde ortaya koyuyor” diyen Kaan Sidar, yakın geçmişte atıkların geri kazanımına yönelik AB destekli bir proje gerçekleştirdiklerini belirtti.  Sidar, “Projemizde sanayi üretiminde ortaya çıkan atıkların değerlendirilmesine odaklandık. Süt ve süt ürünleri, konserve ve et ürünleri imalatı yapan sektörleri ele aldık. Bu çalışmalar neticesinde sektör olarak önemli kazanımlar elde ettik” ifadelerini kullandı.

“Gıdada dezenformasyonla mücadele, tüm paydaşların sorumluluğu”

“Gıdanın değerini korumak için mücadele ettiğimiz bu ortamda, bilgiyi de doğru kaynaklardan almak aynı derecede kritik hale geliyor” diyen Kaan Sidar, gıdada dezenformasyona dikkat çekti. Bilim dışı iddialarla yürütülen karalama kampanyalarına da değinen Sidar, “Bu durum, Türkiye’nin güçlü ve dürüst üreticilerine zarar verirken, gıda güvenliği sisteminin bütününe gölge düşürüyor. Bu nedenle dezenformasyonla mücadele, kamu, medya, sivil toplum ve sektör paydaşlarının ortak sorumluluğudur. Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası olarak biz şeffaflığı savunuyor; bilimsel gerçekler ve etkin denetim mekanizmalarıyla halkın güvenle tüketebileceği bir gıda sistemi için çalışmaya devam ediyoruz” şeklinde konuştu.

---